Жасөспірімдер арасындағы нашақорлық.
Есірткі дегеніміз адамның орталық жүйке жүйесіне әсер етіп, рухани және физикалық тепе – теңдікті бұзатын, рухани және физикалық тәуелдікке жол ашатын, жеке адамды психологиялық жағынан ,экономикалық және әлеуметтік жағынан қиындыққа әкеліп соғатын заттар.
Тәуелділіктің белгілері
Жасөспірімдерде тәуелділіктің клиникалық көріністері есірткінің түріне байланысты өзгереді, бірақ ата-аналарға жасөспірімде нашақорлыққа күдіктенуг емүмкіндік беретін белгілі бір жалпы белгілер бар. Бірінші белгі-мінез-құлықтың өзгеруі. Бала оқуға деген қызығушылығын тез жоғалтады, оқу үлгерімі төмендейді. Жасөспірім сыныптастарынан алыстап, үйірмелер мен секцияларға баруды тоқтатады. Ол өзінің уақыты туралы әңгімелерден жалтарады немесе қайда болғаны және не істегені туралы шындықты айтпайды. Ол ата-анасына белгісіз жаңа достарымен уақыт өткізеді.Отбасылық қатынастар нашарлайды. Нашақорлықпен ауыратын жасөспірім отбасының басқа мүшелерінен алшақтайды, агрессия мен ашуланшақтықты көрсетеді, үй міндеттерін орындаудан жалтарады, мойынсұнуды тоқтатады, тікелей нұсқауларды бұзады, үйден кез-келген жолмен кетуге тырысады. Егер ата – аналар үйден кетуге немесе жаңа достарымен араласуға тыйым салса, кейде бірнеше күн қашып кетеді. Психологиялық және эмоционалды жағдай өзгереді. Күні бойына науқастың көңіл-күйі өзгеріп отырады.
Жасөспірімдердің нашақорлығына күдік тудыратын ескерту белгілері-ауа-райына қарамастан, әрдайым кенеттен пайда болатын әдет, ұзын қолды киім кию, сондай-ақ сыртқы түрінің нашарлауы: жалпы салбырау сезімі, қолдың ісінуі, шаштың құрғауы, терінің бозғылт немесе сұр реңктері, сөйлеудің бұзылуы, ата-аналармен кез-келген байланысты азайтуға, ақшаның жоғалуына және заттардың жоғалуы жасөспірімдерде тәуелділікті көрсетуі мүмкін.
Жасөспірімдер арасындағы нашақорлықтың салдары
Есірткі жасөспірімнің репродуктивті жүйесіне өте теріс әсер етеді. Героин қабылдаған әрбір үшінші қыздың етеккірі тоқтайды, қалған жағдайларда, әдетте, етеккір циклінің бұзылуы байқалады, қыздарда да, ұлдарда да бедеулікке әкелетін және ұрықтың деформациясының даму қаупін арттыратын патологиялық өзгерістерінеалып келеді. Ақуыз алмасуының бұзылуына байланысты бұлшықеттің қалыпты өсуі бұзылады. Интоксикация нәтижесінде бауырдың зақымдануы және неврологиялық бұзылулар пайда болады.
Психика, ерік-жігер және эмоционалды сала зардап шегеді. Жасөспірімдерде тәуелділік криминогендік белсенділіктің артуына әкеледі. Жасөспірімдерде тәуелділікке тән жыныстық серіктестерд ітаңдаудағы түсініксіздік қажетсіз жүктілікке, мерездің, гонореяның және басқа жыныстық жолмен берілетін инфекциялардың таралуына себеп болады. Мерез, АИТВ және гепатиттің даму қаупі инъекциялық қолдану әдісімен одан әрі артады.
Нашақорлықты алдын алу
Жасөспірім кезіндегі нашақорлықтың алдын алу үшін, ең алдымен, отбасында жағымды атмосфера құру, балаға салауатты әдеттер қалыптастыру, спортпен шұғылдану маңызды.
Сондай-ақ, жасөспіріммен нашақорлық, алкоголизм, жыныстық тәрбие және оларды қолданудың салдары туралы сөйлесу маңызды. Баланың назарын оның өзгеруіне аудару керек, өтпелі кезеңнің қалыпты екенін көрсету керек, онымен күресуге көмектесу керек.
Баланың қоршаған ортасы да маңызды. Егер мектеп немесе аула ортасы әдепсіз болса, олармен қарым-қатынасты тоқтатқан дұрыс.
Баланың тұлға ретінде қалыптасуында әлемдік көркем әдебиет маңызды рөл атқарады. Оқу оны баурап алады, оның қиялын, сыни ойлау қабілетін дамытады, оның есірткіге құмар болуына жол бермейтін дұрыс өмірлік негіздерді қалыптастырады.